Historia starego młyna
Pensjonat – Restauracja Bobrowy Dwór jest położony nad rzeką Orzyc. Biegnie ona wzdłuż drogi łączącej Maków Mazowiecki z Szelkowem. Rzeka mierząca blisko 146 km jest prawym dopływem Narwi. Wypływa z bagien na obrzeżach Wzniesień Mławskich na wschód od Mławy a uchodzi do Narwi we wsi Kalinowo w okolicach wsi Przeradowo i Zambsk Kościelnych.
Mimo, że Orzyc jest stosunkowo niewielką rzeką w przeszłości miał duże znaczenie gospodarcze. Nurt rzeki okazał się na tyle wartki, że powstawały przy niej wodne młyny. Było to rozwiązanie o tyle wygodne, że wykorzystywało naturalne siły przyrody.
Jeden z młynów na Orzycu powstał w miejscowości Smrock – Dwór. Budynek dawnego młyna ma prawdopodobnie ponad 200 lat. Nie ma żadnych dokumentów których treść dostarczyłaby jakichkolwiek informacji mogących sugerować czas jego powstania. Jedynym konkretnym śladem jest widoczna na murze data 1856. Jest to rok w którym została dobudowana dostawka pełniąca funkcję socjalną. Nie była połączona z pomieszczeniami młyna tylko „doklejona”. Czy młodsza od samego młyna o pięćdziesiąt czy sto pięćdziesiąt lat? Tego nie wiadomo. Ciekawym faktem jest to, że przy budowie w wielu miejscach posłużono się zaprawą z białka jaj. Wykorzystano również zaprawę wapienną. Konstrukcja fundamentu opiera się na kamieniu. Podczas prac związanych z jego pogłębieniem okazało się jak potężne głazy były wykorzystane do jego budowy. Sama część socjalna była bardzo zagrzybiona, dlatego rozebrano ją cegła po cegle. Poza tym różniła się architektonicznie, ponieważ miała sklepienie krzyżowe, natomiast w samym młynie było drewniane spinające cały budynek.
Niedaleko Bobrowego Dworu w Smrocku tuż przy dzisiejszej drodze stał niegdyś dwór szlachecki, co sugeruje, iż był to młyn dworski. O szlachcicu, który kazał go wybudować nie ma żadnych wzmianek w dostępnych materiałach źródłowych opisujących historię tego terenu.
Pierwszym znanym właścicielem w latach dwudziestych minionego wieku był żyd Fagał lub Sagał, który oddał młyn w administrację polskiej rodzinie. Po roku 1932 bądź 1933 wykupił go Niemiec Malke, dokonując w nim wielu zmian modernizacyjnych. Dotychczasowe koło młyńskie zmienił w 1935 roku na turbinę James’a Francisa – amerykańskiego konstruktora, co poświadczone jest kolejną datą na murze budynku. Była to nowa i bardziej wydajna technologia. Efekty jego zarządu są widoczne do dziś. Chociażby wybrukowany plac przy młynie i droga dojazdowa. Poza tym wybudował w otoczeniu młyna kilka budynków gospodarczych oraz dom, w którym po wojnie zamieszkali państwo Skwarscy. Obecnie jest własnością państwa Krępskich. Do dziś można podziwiać piękny plac i drogę, ciesząc się klimatem ubiegłego stulecia.
Gdy nastała wojna w 1945 roku młyn spłonął. Świadkiem tego był przyszły właściciel młyna pan Skwarski. Jak to bywa z przekazami ustnymi zdarza się, że jakiegoś zdarzenia jest kilka wersji. I tak różnie jest zapamiętana i przekazywana informacja o tym pożarze. Pan Ryszard Todorowski ze Smrocka opowiada, że ponoć Malke wiedząc, że musi odejść, a nie chcąc oddać w obce ręce swojej własności sam podpalił młyn. Co ciekawe mówi, że budynek młyna płonął tylko raz. Inne osoby mówią, że co najmniej trzy razy ulegał zniszczeniu wskutek pożaru. Taka jest wada przekazów ustnych.
Niedługo po wojnie wskutek nacjonalizacji pan Skwarski stracił swój młyn. Nikt wówczas nie administrował jazem, dlatego po wielu staraniach zwrócono mu własność. Niestety później ponownie zabrano. Stał się własnością skarbu państwa. W końcu po wielu staraniach wrócił do właściciela w 1947 roku. Może dzięki temu przetrwał i spełniał swoją rolę jeszcze wiele, wiele lat. Szacuje się, że dawniej było około czterech tysięcy jazów piętrzących, młynów, tartaków przy rzekach. Czynnych elektrowni pracujących na takich jazach, który jest w Bobrowym Dworze jest obecnie około 600/700. Ogrom dorobku został zmarnowany wszystko z wolna obracało się w ruinę tym bardziej, że wszelkie budowle typu hydro niszczeją bardzo szybko, jeśli nie są remontowane i zabezpieczane.
W roku 1976 bądź 1977 właścicielem stał siPan Krępski. Gdy zmaro trzech lat. Później wszystko stanęło a młyn zaczął niszczei zarasta.
W 1991 roku znalazł kolejnego właściciela, mieszkańca Olsztyna Pana Drankowicza. Nowy właściciel zaczął młyn modernizować i przekształcać w elektrownię wodną, którą uruchomił w 1996 roku. Niestety funkcjonowała niespełna pół roku. Powodem tego były niedociągnięcia konstrukcyjne wynikające z braku zgodności z projektami, lub brakiem samego projektu.
Skutkiem wielu zdarzeń i częściowego bankructwa w roku 1999 pan Drankowicz przestał być właścicielem i nastąpiła kolejna zmiana. Tym razem pieczę nad starym młynem objął obecny właściciel.
W roku 2001 rozpoczęto modernizację i uruchomiono elektrownię. Niestety starej turbiny Francisa już nie ma, ponieważ zdemontował ją poprzedni właściciel.
W piwnicy starego przeszło 250-cio letniego młyna, w oryginalnych murach znajduje się restauracja z tarasami położonymi bezpośrednio nad kanałem młyńskim.
Młyn zmienił przeznaczenie ale nadal służy ludziom oferując możliwość wypoczynku i wspaniale spędzonego czasu.
Kanał młyński służy jako kanał energetyczny dla Małej Elektrowni Wodnej, która produkuje około 550 MWh rocznie.
W roku 2010 za godzenie biznesu, turystyki i ekologii Pensjonat Bobrowy Dwór został uhonorowany Nagrodą Przyjaznego Brzegu.
Jeżeli chcą Państwo więcej informacji zapraszamy do obejrzenia filmiku o naszej elektrowni w programie „Dobre klimaty“ Tomasza Zubilewicza film
Elektrownia należy też do Programu „Gościnna Elektrownia Wodna”
Projekt „Gościnna Elektrownia Wodna” stanowi produkt turystyczny o znaczeniu ogólnopolskim w ramach którego właściciele Małych Elektrowni Wodnych udostępniają swoje obiekty do zwiedzania, wraz z towarzyszącym zapleczem turystycznym, gastronomicznym, noclegowym, przystanią dla łodzi, kajaków, miejscem na ognisko, polem biwakowym.
Program ma na celu podniesienie świadomości społecznej znaczenia MEW, ich wszechstronnego oddziaływania na otoczenie, zarówno w zakresie ochrony środowiska jak również w kontekście historycznym i kulturowym.
Program skierowany jest zarówno do turysty indywidualnego , zorganizowanych grup, wycieczek szkolnych.
W jego ramach realizowane są WARSZTATY EKOLOGICZNO-PRZYRODNICZE dla szkół i przedszkoli. Przybliżają one młodzieży zarówno zagadnienia związane z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych, jak też kwestie konieczności oszczędzania energii i dbania o wodę.